Zbyt mała ilość potasu w organizmie może grozić wielu osobom. W szczególności na niedobór potasu narażone są osoby starsze, chorujące na cukrzycę, stosujące leki na nadciśnienie i astmę, a także osoby aktywne fizycznie i sportowcy. Niedobór potasu może odbić się na funkcjonowaniu całego organizmu. Zbyt mała ilość tego pierwiastka wpływa negatywnie na codzienne funkcjonowanie oraz rozwój wielu chorób. Poznaj przyczyny i objawy niedoboru potasu.
Za co odpowiada potas w organizmie?
Potas, zaraz obok sodu, jest podstawowym jonem płynów komórkowych ludzkiego ciała. Aby zrozumieć dokładny mechanizm wpływu potasu na organizm człowieka, należy przyjrzeć się najmniejszej jednostce ludzkiego organizmu, czyli komórce. Każda komórka ludzka jest otoczona błoną. Jony potasu znajdują się po wewnętrznej stronie błony komórkowej, czyli w środku komórki. Ich obecność oraz równowaga w stosunku do jonów sodu (które znajdują się po zewnętrznej stronie błony komórkowej, czyli poza komórką) są niezbędne do utrzymania prawidłowej pracy i funkcjonalności tych błon. Zaburzone proporcje stężenia tych dwóch makroelementów prowadzą do rozwoju chorób cywilizacyjnych, czyli nadciśnienia tętniczego i chorób serca. Potas odpowiada zatem za gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, czyli np. regulację ciśnienia krwi i jej prawidłowy odczyn pH – lekko zasadowy. Dzięki właściwościom wpływającym na pracę błon komórkowych, potas oddziaływuje także na pracę mięśni, a dokładniej ich skurcze. Pierwiastek ten aktywuje także wiele enzymów do pracy oraz zapewnia prawidłowe przewodzenie impulsów przez komórki nerwowe.
Jakie są objawy niedoboru potasu?
Objawy niedoboru potasu są niespecyficzne i łatwo pomylić je z innymi dolegliwościami, np. ze zmęczeniem lub anemią. Brak potasu w organizmie oznacza zaburzenia równowagi elektrolitowej. Typowym objawem takich zaburzeń jest ogólne osłabienie organizmu, bóle głowy, skurcze mięśni lub osłabienie ich siły, suchość skóry, tachykardia, zaburzone ciśnienie tętnicze krwi. Może pojawić się także ogólne spowolnienie, osłabienie reakcji na bodźce, apatia i poczucie splątania. W przypadku hipokaliemii, czyli choroby na tle zbyt niskiego stężenia potasu we krwi (poniżej 3,5 mmol/l) objawami będą: bolesne skurcze mięśni (czasem porażenia), zaparcia, żabi brzuch (czyli spłaszczenie brzucha, opisywane jako jego rozlanie), nieprawidłowy odczyt EKG, nefropatia. Znaczny niedobór potasu (poniżej 2,5 mmol/l krwi) wiąże się z zagrożeniem wystąpienia migotania komór serca. Jakie są przyczyny niedoboru potasu?
Główną przyczyną niedoboru potasu w organizmie jest dieta uboga w ten składnik. Najlepszym źródłem tego pierwiastka w diecie są produkty roślinne: warzywa, owoce, orzechy, nasiona roślin strączkowych. Z tego względu na niedobór potasu rzadko zapadają osoby na dietach wegetariańskich i wegańskich.
Wysoką zawartością potasu charakteryzują się:
- Nasiona roślin strączkowych i soja – 1000 – 2100 mg
- Orzechy – 500-700 mg
- Ziemniaki (szczególnie ze skórką)- 450 mg
- Ryby (zwłaszcza dorsz, łosoś czy sardynki) – 300-400 mg
- Porzeczki, banany – 300-395 mg
- Suszone morele – 1100-1600 mg
- Mięso (szczególnie kurczak, mięso czerwone i dziczyzna) – 250-350 mg
- Pełnoziarniste produkty zbożowe – 100-350 mg
- Dynia – 230-340 mg
Nie oznacza to jednak, że wszyscy mięsożercy są narażeni na niedobory tego pierwiastka. Mało urozmaicona dieta może być przyczyną niedoboru potasu, jednak dieta zawierająca produkty mięsne może być równie urozmaicona pod kątem warzyw i owoców, co dieta roślinna. Aby utrzymać prawidłowy poziom potasu w organizmie, należy spożywać pięć porcji warzyw i owoców w ciągu dnia. Oznacza to, że porcja warzyw lub owoców powinna pojawić się w każdym posiłku. Dorośli ludzie powinni spożywać dziennie co najmniej 400 g warzyw i owoców, w związku z czym jedna porcja to nie mniej niż 80 g. Osoby spożywające mięso bardzo często pomijają w swojej diecie nasiona roślin strączkowych, czyli: fasolę, soczewicę, ciecierzycę, groch i inne. Przez wegetarian i wegan są one jedzone zdecydowanie częściej, ze względu na wysoką zawartość białka. W każdym przypadku należy pamiętać o tej grupie produktów – są najbardziej zasobne w potas ze wszystkich produktów spożywczych, a ich regularne spożywanie niesie ze sobą same korzyści dla zdrowia. Może to być szczególnie istotne dla osób stosujących dietę ketogenną, w której nasiona roślin strączkowych, warzywa i owoce są ograniczone ze względu na zawartość węglowodanów. Alkohol i kawa także wzmagają wydalanie potasu przez nerki, dlatego warto mieć to na uwadze przy codziennych wyborach żywieniowych. Co ciekawe, potas łagodzi objawy kaca, ponieważ po zatruciu alkoholem, występuje niedobór tego pierwiastka. Może dlatego mamy wówczas często chęć na sok pomidorowy, który zawiera dużą ilość potasu.
Niedoborowa dieta to nie jedyna przyczyna niedoborów potasu. Do zaburzenia jego poziomu może prowadzić także niedoczynnośc tarczycy czy choroba Cushinga. W stanach hipokaliemi może zajść konieczność zewnętrznej suplementacji potasu, jednak o stosowaniu tego pierwiastka w formie suplementu powinien decydować lekarz. Obniżenie stężenia potasu we krwi często towarzyszy różnym chorobom i może nastąpić poprzez: wymioty, biegunkę, śluzotok, w anoreksji, w chorobach nerek i przy stosowaniu leków diuretycznych (zwiększone wydalanie z moczem).
Przyczyny i objawy niedoboru potasu mogą powszechnie występować w społeczeństwie. Dbałość o odpowiednią dietę i nawodnienie będzie skutecznie przeciwdziałać wystąpieniu niedoboru tego pierwiastka. Warto pamiętać, że negatywne skutki dla zdrowia ma także hiperkalemia, czyli zbyt duże stężenie potasu w organizmie. Nadmiar tego pierwiastka może powodować niebezpieczne zaburzenia rytmu serca. Zbyt wysoki poziom potasu występuje przy zakłóceniach pracy pracy nerek, ciężkich zakażeniach lub w wyniku zażywania niektórych leków nasercowych.
Więcej informacji znajdziesz w aplikacji Wiesz Co Jesz – pobierz ją tutaj.
