Dieta antynowotworowa ma na celu profilaktykę i zmniejszenie ryzyka rozwoju nowotworów. Opiera się ona o działanie przeciwzapalne, ma pokrywać zapotrzebowanie człowieka na składniki mineralne, witaminy i związki bioaktywne (szczególnie te o działaniu antyoksydacyjnym). Podstawowym założeniem tej diety jest wysoka gęstość odżywcza produktów oraz minimalizacja spożycia żywności przetworzonej.
Bardzo zróżnicowana w zależności od objawów, rodzaju nowotworu i jego stopnia rozwoju. Konieczne jest regularne wykonywanie badań profilaktycznych, szczególnie u osób obciążonych ryzykiem genetycznym wystąpienia choroby nowotworowej.
W większości przypadków dietę należy ustalać indywidualnie, dopasowując ją do potrzeb danej osoby, przebiegu choroby i chorób współistniejących. Biorąc pod uwagę, że to, co jemy, w znacznym stopniu wpływa na nasze geny, warto mieć na uwadze, by dieta była różnorodna i kolorowa. Okazuje się, że u większości chorych prawidłowo zbilansowana dieta, oparta o zasady racjonalnego żywienia, wystarcza, by poprawić wyniki badań oraz samopoczucie i aby działać profilaktycznie.
Podstawowe zasady zbilansowanej diety to:
Ponadto znaczenie ma sposób przygotowywania jedzenia (unikanie smażenia, grillowania na ruszcie, przypalania potraw – wówczas wytwarzają się związki zwane wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi o udokumentowanym szerokim wpływie na rozwój nowotworów).
Nie bez znaczenia pozostaje też jakość i świeżość żywności. Należy unikać produktów zepsutych i nadpsutych, a także tych z widoczną pleśnią – jej spożycie także ma efekt kancerogenny.
Kaloryczność diety powinna być dostosowana indywidualnie do każdej osoby; jej masy ciała, wzrostu, wieku, aktywności fizycznej, stanu zdrowia i celu terapeutycznego. Uwaga: nie zaleca się specjalnego rodzaju diet w celu profilaktyki nowotworowej (np. diety ketogenicznej – wysokotłuszczowej, wysokobiałkowej, itp.).
Szczególnie korzystne w profilaktyce nowotworowej są witaminy o działaniu antyoksydacyjnym – A, C, E. Są to naturalne przeciwutleniacze, czyli związki bioaktywne działające na poziomie komórkowym i zapobiegające uszkodzeniom komórek wywołanym przed wolne rodniki. Bogate w nie są surowe warzywa i owoce, w tym cytrusy, marchew, papryka, natka pietruszki, szpinak, jarmuż, ale też orzechy, pestki i nasiona oraz oleje roślinne. Procesy zapalne powodują zmiany w komórkach, którym to przeciwdziałają wspomniane witaminy. Podobne działanie mają składniki mineralne, jak selen, cynk, żelazo, miedź, których głównymi źródłami są orzechy (brazylijskie zawierają najwięcej selenu), pestki, nasiona, wołowina, pełnoziarniste produkty zbożowe.
Fitoestrogeny, czyli bioskładniki w żywności, których budowa przypomina budowę estrogenów – żeńskich hormonów płciowych – mogą odgrywać znaczącą rolę w dietoterapii i profilaktyce schorzeń nowotworowych takich, jak nowotwory piersi i prostaty. Fitoestrogeny można znaleźć przede wszystkim w soi i jej przetworach, siemieniu lnianym, czerwonym winie, jagodach i owocach jagodowych, morwie, oliwie, kawie czy truskawkach.
Ponadto jedną z najbardziej przeciwzapalnie i antynowotworowo działających substancji naturalnych jest kurkumina, zawarta w kurkumie – przyprawie stosowanej samodzielnie lub jako element curry. Co ciekawe, działanie kurkumy może wzmagać podawanie jej razem z pieprzem lub papryką ostrą, które są źródłami związku zwanego piperyną i to właśnie on zwiększa aktywność kurkuminy.
Innymi związkami przeciwzapalnymi i przeciwnowotworowymi są np.: gingerol zawarty w imbirze, delfinidyna – barwnik obecny w owocach leśnych, galusan epigallokatechiny z zielonej herbaty, likopen zawarty w przetworach pomidorowych, resweratrol obecny w jagodach, winogronach i winie.