Choroba Hashimoto (której właściwa nazwa to: przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy), to schorzenie autoimmunologiczne, czyli takie, w którego przebiegu układ odpornościowy produkuje substancje (przeciwciała) działające przeciwko komórkom tarczycy. Wskutek tego procesu komórki tarczycy zanikają i prowadzi to do zaburzenia pracy tarczycy i jej niedoczynności. Wpływa to na pogorszenie metabolizmu (przemiany materii), spadek nastroju, koncentracji. Choroba Hashimoto wiąże się też z takimi objawami, jak wypadanie włosów, zaparcia, guzy tarczycowe (wole). Do choroby może dojść wskutek działania takich czynników, jak: stres, infekcje, niedobory żywieniowe. Na chorobę Hashimoto choruje około 5% populacji kobiet, a wśród mężczyzn choruje około 1%.
Przede wszystkim wykonuje się podstawowe badania krwi i oznaczenie hormonów TSH, FT3 i FT4. Dalsze badania to te pozwalające na oznaczenie przeciwciał przeciwtarczycowych: anty –TPO oraz anty – TG. Ważnym badaniem jest też USG tarczycy, które ocenia ewentualne zmiany wywołane przez stan chorobowy.
Leczenie choroby Hashimoto polega przede wszystkim na podawaniu hormonów tarczycy, ale bardzo istotne jest także unikanie stresu, odstawienie używek, aktywność fizyczna i dietoterapia. Należy przy tym podkreślić, że nie ma jednej, uniwersalnej diety dla wszystkich cierpiących na chorobę Hashimoto. W większości przypadków dietę należy ustalać indywidualnie, dopasowując ją do potrzeb danej osoby, przebiegu choroby i chorób współistniejących. Okazuje się, że u większości chorych prawidłowo zbilansowana dieta, oparta o zasady racjonalnego żywienia, wystarcza, by poprawić wyniki badań oraz samopoczucie.
Podstawowe zasady zbilansowanej diety to:
Kaloryczność diety powinna być dostosowana indywidualnie do osoby chorej; jej masy ciała, wzrostu, wieku, aktywności fizycznej, stanu zdrowia i celu terapeutycznego. W przypadku choroby Hashimoto nie zaleca się diet bardzo rygorystycznie ograniczających podaż kalorii. Rozkład makroskładników powinien wyglądać następująco: białko – 10-20% energii, tłuszcze – 25-30% energii, węglowodany – 45-55% energii.
Jeśli chodzi o białko, zaleca się spożycie roślinnego i zwierzęcego w stosunku 1:1. Warto wybierać chude źródła białka zwierzęcego i eliminować przetworzone produkty mięsne. Ma to także na celu ograniczenie podaży nasyconych kwasów tłuszczowych. Jednocześnie należy zwiększyć spożycie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, których źródłami są ryby, oleje roślinne, awokado, orzechy, pestki i nasiona.
Węglowodany powinny pokrywać większość zapotrzebowania kalorycznego, lecz należy zwrócić uwagę, by były to cukry złożone z produktów pełnoziarnistych, bogatych w błonnik. Podaż błonnika powinna wynosić co najmniej 25 gramów dziennie. Warto też ograniczyć produkty zawierające laktozę – badania wskazują, że może to poprawiać wyniki badań TSH (czyli stężenie hormonu tyreotropowego, który wpływa na działanie tarczycy). Z drugiej strony produkty mleczne zawierają jod, który w chorobie Hashimoto jest bardzo zalecany w kontekście aktywności i budowania hormonów tarczycy.
Niedobór jodu wiąże się z powiększeniem tarczycy i rozwojem wola tarczycowego. Jod zawarty jest w rybach, produktach mlecznych oraz soli (jodowanej) i glonach. Średnie zapotrzebowanie na jod dla osób dorosłych wynosi 95 µg na dobę. Większe zapotrzebowanie na ten pierwiastek charakteryzuje kobiety w ciąży, tj. 160 µg/d i karmiące – 210 µg/d.
Selen to kolejny pierwiastek ważny w przebiegu choroby Hashimoto. Dzienne zapotrzebowanie na selen w organizmie to 55 ug dla mężczyzn i 55 ug dla kobiet. U kobiet w ciąży i w czasie karmienia zapotrzebowanie na selen wzrasta do 70 ug. Selen jest antyoksydantem i chroni przed uszkodzeniami komórek tarczycy, a jego niedobór wiąże się z występowaniem i rozwojem choroby Hashimoto. Dobrymi źródłami selenu są orzechy brazylijskie, skorupiaki, ryby, krewetki, jaja, sardynki i produkty mleczne (ale tu uwaga na laktozę – warto więc wybierać produkty mleczne oznaczone na opakowaniu jako niezawierające laktozy).
Obniżone stężenie żelaza w organizmie wiąże się ze zmniejszeniem stężenia hormonów wytwarzanych przez tarczycę (T3) oraz wzrostu TSH – hormonu pobudzającego pracę tarczycy, produkowanego przez przysadkę mózgu. Niedobór żelaza to też gorsze samopoczucie i niska wydolność organizmu, co prowadzi do pogłębienia złego samopoczucia i osłabienia. Tak więc żelazo jest następnym nieodzownym elementem diety osób z chorobą Hashimoto. Jego główne źródła w diecie to: czerwone mięso, pestki dyni, otręby pszenne, mak, żółtka jaj, orzechy pistacjowe.
Cynk to także ważny dla tarczycy pierwiastek, warto dostarczać go z zarodków pszennych, nasion lnu, pestek dyni oraz produktów zbożowych pełnoziarnistych.
Nawet 8 na 10 pacjentów z chorobą Hashimoto może mieć niedobór witaminy D w organizmie. Należy suplementować tę witaminę w ilości 2000 jednostek dziennie, a ponadto wzbogacać dietę w jej źródła: tłuste ryby, wątrobę, jaja, produkty mleczne (tu znów uwaga na laktozę, którą warto w Hashimoto ograniczać).
W obliczu choroby Hashimoto należy uważać na podać produktów zawierających związki zwane goitrogenami. Są to antyodżywcze związki hamujące wchłanianie składników dostarczanych organizmowi z pożywieniem. Na przykład goitrogeny hamują lub zmniejszają wchłanianie ważnego w obliczu pracy tarczycy jodu. Goitreogeny znajdują się w większych ilościach w warywach kapustnych, jarmużu, gorczycy, szpinaku oraz soi i jej przetworach. Natomiast gotowanie tych produktów (bez przykrycia) powoduje utlenianie się szkodliwych związków, zatem nieduże ilości tych produktów po ugotowaniu są w diecie dozwolone.
Jak dotąd jednoznacznie nie określono, czy zawsze należy rezygnować z glutenu w chorobie Hashimoto. Stwierdza się, że chorzy na Hashimoto częściej chorują tez na celiakię – chorobę trzewną związaną z koniecznością eliminowania glutenu z diety. Jednak na ten moment wskazuje się, że w przypadku potwierdzenia choroby Hashimoto nie należy od razu wykluczać glutenu, a najpierw sprawdzić organizm pod kątem celiakii. Dopiero potem w zależności od wyników badań w kierunku choroby trzewnej można wyeliminować gluten z diety. Badania na celiakię to przede wszystkim badanie dwóch z trzech dostępnych przeciwciał (z krwi): przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG), przeciwko deaminowanemu peptydowi gliadyny (DGP), przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA). Drugim etapem badań diagnostycznych w kierunku celiakii jest pobranie wycinka jelita (biopsja).
Uwaga – jeśli przyjmujemy leki na tarczycę (hormony tarczycy, L-tyroksynę), to po przyjęciu leku na czczo należy odczekać 30 minut do posiłku, by lek został prawidłowo wchłonięty."