Nadczynność tarczycy - Dieta - Wiesz Co Jesz!

Nadczynność tarczycy

O CHOROBIE/DIECIE:

Tarczyca jest gruczołem dokrewnym, czyli wytwarzającym do organizmu hormony lub inne substancje o działaniu biologicznym. Tarczyca syntetyzuje tyroksynę, trójjodotyroninę oraz kalcytoninę. Hormony gruczołu tarczowego mają swoją ogromną rolę w metabolizmie makroskładników oraz cholesterolu, wpływają na tempo przemiany materii. Nadczynność tarczycy to choroba związana z nadmierną produkcją hormonów tarczycy i w efekcie ze zwiększonym tempem przemian metabolicznych, szybkim chudnięciem, zwiększonym tętnem, nadmiernym pobudzeniem.

DIAGNOSTYKA:

Chorobę stwierdza się na podstawie podwyższonego stężenia wolnych frakcji tyroksyny (fT4), trójjodotyroniny (fT3) oraz nieprawidłowego wyniku TSH (zazwyczaj obniżenie wartości poniżej normy). W przebiegu choroby może dojść do ewentualnej obecności przeciwciał przeciw tyreoperoksydazie (anty-TPO), przeciw tyreoglobulinie (anty-TG) i przeciw receptorom dla TSH (anty-TSHR), choć te badania są wykonywane głównie w kierunku choroby Hashimoto, która może współtowarzyszyć nadczynności tarczycy. Ważny jest także obraz tarczycy w badaniu USG oraz wynik biopsji (pobrania fragmentu tkanki tarczycy).

LECZENIE I DIETA:

Wśród metod leczenia należy wymienić: podawanie leków wpływających na działanie tarczycy (tyreostatyków), wycięcie tkanki tarczycy, podawanie jodu. Dieta odgrywa bardzo ważny element terapii nadczynności tarczycy, w obliczu której dochodzi do zwiększonego tempa przemian metabolicznych i nadmiernego katabolizmu (utraty masy ciała wskutek wykorzystywania własnych tkanek organizmu). Dieta w nadczynności tarczycy powinna być oparta o zasady zdrowego żywienia i ma zapobiegać szybkiej utracie masy ciała pacjentów.
Podstawowe zasady zbilansowanej diety w nadczynności tarczycy to:

  • nawet 6–7 posiłków o małej objętości wzbogaconych w produkty wysokoenergetyczne, jak suszone owoce, orzechy, nasiona, oleje, awokado,
  • zadbanie o odpowiednie nawodnienie (co najmniej 1,5 l płynów dziennie, w tym wody, słabych naparów herbaty i ziół),
  • spożywanie dużych ilości warzyw i owoców (co najmniej 5 porcji dziennie, przy czym najlepiej 3-4 porcje warzyw i 1-2 porcje owoców),
  • spożywanie pełnoziarnistych produktów zbożowych,
  • włączenie do diety nasion roślin strączkowych jako źródła białka, błonnika i węglowodanów,
  • wybieranie chudych i nieprzetworzonych mięs oraz najlepiej półtłustych produktów mlecznych z uwzględnieniem w diecie fermentowanych przetworów mlecznych (jogurt, kefir, maślanka) – jeśli nie współwystępuje nietolerancja laktozy,
  • wybieranie tłuszczów pochodzenia roślinnego,
  • włączenie do diety tłustych ryb morskich (łosoś, śledź, węgorz, makrela, sardynki), będących źródłem tłuszczów omega-3 (ale z uwagi na zawartość jodu warto ograniczyć ich spożycie do 2-3 razy w tygodniu),
  • rezygnacja ze słodyczy, alkoholu i innych wysoko przetworzonych produktów; należy też bezwzględnie unikać napojów energetyzujących, gdyż zawarta w nich kofeina dodatkowo pobudza organizm, co może powodować zaburzenia rytmu serca, kłopoty z koncentracją czy zaburzenia snu.

ENERGIA I PROPORCJE MAKROSKŁADNIKÓW:

Kaloryczność diety powinna być dostosowana indywidualnie do osoby chorej; jej masy ciała, wzrostu, wieku, aktywności fizycznej, stanu zdrowia i celu terapeutycznego. W przypadku prawidłowego BMI (wynoszącego 18-25 kg/m2), należy zastosować dietę równą całkowitej przemianie materii. Gdy jednak następuje niedowaga, chory traci na wadze, trzeba zastosować dietę o zwiększonej kaloryczności – zwykle o 300-500 kcal w stosunku do całkowitego zapotrzebowania kalorycznego. Gdy uda się za pomocą diety i leków wyrównać kwestie hormonalne, wówczas należy wrócić do diety ustalonej na całkowitą przemianę materii, by nie ryzykować rozwoju nadwagi.
W diecie tej białko powinno pokrywać 12-20% zapotrzebowania energetycznego (u osób ze zbyt małą masą ciała nawet nieco więcej) i powinno pochodzić z chudych mięs, ryb, nabiał, strączków. Tłuszcze natomiast powinny pokrywać 20-35% kaloryczności diety. Powinny pochodzić ze zdrowych źródeł, jak np. oleje roślinne, awokado, orzechy, pestki i nasiona. Jak wcześniej wspomniano, ważnym składnikiem diety są kwasy tłuszczowe omega-3, które warto spożywać wraz z rybami tłustymi (najlepiej co najmniej 2 razy w tygodniu), a nawet suplementować w ilości 1-2 g dziennie. Około połowę wartości kalorycznej diety powinny zaś stanowić węglowodany, w tym 20-40g dziennie błonnika.

WITAMINY I SKŁADNIKI MINERALNE:

Ważne są:

  • witaminy A, C, E – gdyż nadczynność tarczycy, jak i większość chorób, powoduje powstawanie w organizmie wolnych rodników działających starzeniowo. Witaminy też znajdują się one głównie w warzywach, owocach oraz olejach roślinnych. Witamina E ponadto występuje w orzechach i migdałach.
  • wapń i witamina D – wpływają na stan kośćca, który w obliczu zwiększonego metabolizmu w nadczynności tarczycy może ulegać osłabieniu i wówczas bardziej prawdopodobne, że w konsekwencji dojdzie do osteoporozy. Wapń można znaleźć głównie w mleku i produktach mlecznych, warzywach zielonoliściastych, maku niebieskim, sardynkach i szprotkach. W tych ostatnich znajduje się też witamina D, natomiast nią należy suplementować (na poziomie 2000 j.m./dobę) zwłaszcza w okresie zimowym, ponieważ w diecie jest jej bardzo niewiele.
  • jod – składnik potrzebny do syntezy hormonów tarczycy, należy spożywać go około 150 mikrogramów dziennie, natomiast ta ilość jest zwykle pokrywana poprzez stosowanie soli jodowanej w diecie. Innymi źródłami jodu są ryby i owoce morza, wodorosty.

INNE:

Osoby z nadczynnością tarczycy często skarżą się na biegunkę. W takim przypadku warto zmniejszyć podaż błonnika w diecie przynajmniej na okres zaostrzenia biegunek – należy więc wykluczyć pełnoziarniste produkty zbożowe, surowe owoce i warzywa oraz otręby i płatki zbożowe.
Uwaga – jeśli przyjmujemy leki na tarczycę (hormony tarczycy, L-tyroksynę), to po przyjęciu leku na czczo należy odczekać 30 minut do posiłku, by lek został prawidłowo wchłonięty.