Dieta wysokobiałkowa polega na zwiększonej podaży białka w stosunku do normy dla danej grupy ludności. Taką dietę stosuje się przede wszystkim wśród osób niedożywionych, rekonwalescentów, a także sportowców chcących zwiększyć ilość tkanki mięśniowej w swoim ciele.
Nie dotyczy diagnozy lekarskiej.
W większości przypadków dietę należy ustalać indywidualnie, dopasowując ją do potrzeb danej osoby, chorób współistniejących. Podstawowe zasady diety wysokobiałkowej to:
Kaloryczność diety powinna być dostosowana indywidualnie, do masy ciała, wzrostu, wieku, aktywności fizycznej, stanu zdrowia i celu terapeutycznego. Należy jednak zadbać o właściwą podaż kalorii w diecie, gdyż w przypadku ich niedostatku względem zapotrzebowania, białko może zostać wykorzystane w celach energetycznych.
Dieta polega na zwiększonej podaży białka (zwykle do 1,2-2 g/kg masy ciała/dobę., przy czym standardowa dieta normobiałkowa zakłada jego spożycie na poziomie 1 g/kg masy ciała/dobę).
Mięsa, ryby (także tłuste, gdyż są źródłem kwasów tłuszczowych omega-3), mleko i przetwory mleczne – te produkty powinny stanowić 2/3 źródeł białka w diecie. Białko w nich zawarte jest białkiem pełnowartościowym, zawierającym wszystkie aminokwasy niezbędne, których organizm nie potrafi sam wyprodukować.
Aby zwiększyć ilość białka w potrawach, można dodawać do nich odtłuszczone mleko w proszku, białka jaja, jogurty (np. do surówek i sałatek, w tym wysokobiałkowy jogurt typu skyr), serki wiejskie czy homogenizowane.
Osoby stosujące dietę bardzo wysokobiałkową (30-40% energii pochodzącej z białka, jednocześnie mała podaż węglowodanów) charakteryzują się częstszymi niedoborami niektórych składników, w tym błonnika, witamin z grupy B, magnezu, kwasu foliowego. Ponadto spożywają one zbyt dużo fosforu i sodu. Warto pamiętać, by wszystkie posiłki na diecie bogatej w białko zawierały co najmniej porcję owoców i/lub warzyw (przy czym jedna porcja to średnio 1 większe warzywo lub owoc albo 2-3 sztuki drobnego owocu/warzywa). Dzięki temu zmniejszymy ryzyko wystąpienia niedoborów.
Należy być ostrożnym przy stosowaniu diety wysokobiałkowej w celu zmniejszenia masy ciała. Nie powinno się stosować tej diety dłużej, niż miesiąc. W dłuższej perspektywie mogłaby ona bowiem prowadzić do problemów z zaparciami, niedoborami składników mineralnych i witamin (w tym wapnia, który jest potrzebny organizmowi do przyswajania białka, a którego niedobór mógłby zwiększać ryzyko osteoporozy). Dieta wysokobiałkowa w długim okresie stosowania może też przyczyniać się do zwiększenia produkcji ciał ketonowych w organizmie, zaburzać pracę nerek i wątroby (a przy tym wpływać na kumulację produktów przemiany materii w ciele), a ponadto powodować ospałość, przemęczenie. W celu zmniejszenia masy ciała przede wszystkim należy zmniejszyć podaż kalorii w stosunku do dziennego całkowitego zapotrzebowania na nie, a niekoniecznie zwiększać spożycie białka.