Arsen

Arsen jest pierwiastkiem chemicznym o dużej szkodliwości dla organizmu, silnie trującym. Dawniej (XVIII i XIX wiek) stosowany był jako substancja lecznicza (na gruźlicę, syfilis, malarię, astmę, reumatyzm i inne choroby), jednak w wyniku badań wykazano jego toksyczne działanie i wycofano go jako lek. Arsen może być obecny w wodach gruntowych (szczególnie w Azji), skąd przenika do roślin uprawnych, zwłaszcza ryżu. Dlatego ryż należy na noc zalewać wodą i przepłukać kilka razy, a do jego gotowania używać świeżej wody. Ten metal ciężki może także przedostawać się z wody do liści tytoniu, zatem osoby palące są dodatkowo narażone na jego zwiększone przyjmowanie. Z kolei obecność arsenu w wodzie morskiej powoduje ryzyko zatrucia ryb i owoców morza, stąd ich pochodzenie z rejonów azjatyckich zwiększa prawdopodobieństwo zatrucia tą substancją. Najwięcej arsenu znajduje się w rybach o ciemnym mięsie czyli łososiu, makreli, tuńczyku, mieczniku i w sardynkach. Osoby, które regularnie spożywają te produkty, mogą mieć znacznie wyższy poziom arsenu w organizmie. Zalecany limit arsenu w wodzie do picia wynosi 10 μg/L. W przypadku używania w gospodarstwie domowym wody z własnych ujęć, warto poddać ją badaniom na obecność tego pierwiastka. Arsen występuje także w produktach spożywczych takich jak białe wino, piwo, kakao. Arsen obecny jest także w warzywach kapustnych, np. w brukselce, kalafiorze, jarmużu. Nie oznacza to, że należy zrezygnować z konsumpcji tych produktów – jednak warto uwzględnić wszystkie źródła, z jakich ta toksyczna substancja może trafiać do naszego organizmu.

Wpływ na zdrowie

Arsen jest substancją rakotwórczą; w wyniku jego długotrwałego działania na organizm znacząco rośnie prawdopodobieństwo nowotworów płuc, nerek, wątroby, pęcherza moczowego i skóry. Ponadto negatywnie wpływa na procesy enzymatyczne i hormonalne w organizmie. Zaburza pracę układu nerwowego, krążenia i oddechowego. Arsen zaburza także płodność, może wpływać na wady rozwojowe i niską wagę urodzeniową u dzieci. Substancja ta nie jest wydalana z organizmu w procesach metabolicznych, dlatego kumuluje się i stopniowo niszczy jego narządy. W przypadku przyjęcia dużej dawki arsenu (powyżej 100 mg) może dojść do zatrzymania pracy układu krążenia oraz zaburzenia funkcji nerek i wątroby, co w konsekwencji prowadzi nawet do śmierci. Jako składnik tritlenku diarsenu czyli arszeniku, był wielokrotnie stosowany jako trucizna, ponieważ jest bezwonny, i dodany do jedzenia lub napoju niemal pozbawiony smaku. Arsen działa na organizm negatywnie nie tylko przez pożywienie, ale także przez drogi oddechowe i kontakt ze skórą, która ulega rogowaceniu i stanom zapalnym. Arsen obniża odporność, ale co ciekawe, przyjmowanie jego niewielkich dawek przez dłuższy czas może uodparniać organizm na jego działanie. Arszenik współcześnie bywa stosowany w terapii ostrej białaczki promielocytowej. Według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) arsen jest jedną z 10 substancji o największym negatywnym wpływie na zdrowie.