Czasznica olbrzmia

Czasznica olbrzymia (łac. Calvatia gigantea) to kulisty grzyb należący do rodziny purchawkowatych, którego charakterystyczną cechą jest wielkość owocnika – dochodzi on nawet do 200 cm średnicy (choć to okazy wyjątkowe, a przeciętny rozmiar to 10-60 cm), co czyni czasznicę prawdziwą rekordzistką. Stąd zresztą jej nazwa – bo widoczne w trawie białe grzyby przypominają rozrzucone piłki lub… czaszki. Nie ma ona typowego kapelusza i nóżki – wydaje się wyrastać wprost z ziemi, a w rzeczywistości z podłożem wiążą ją nitki grzybni. Początkowo biała i gładka, z czasem żółknie i brązowieje (co ważne, do konsumpcji nadaje się tylko wtedy, gdy jej miąższ jest jeszcze biały). Gleba (inaczej miąższ) jest zwarta i jednolita, dzięki czemu czasznicę łatwo kroi się w plastry czy w kostkę. Czasznice można spotkać w Europie (zwłaszcza północnej) i w Ameryce Północnej, a także np. w Singapurze i nowej Zelandii. W Polsce występuje od czerwca do października, ze szczytem sezonu w sierpniu i wrześniu. Rośnie na polanach leśnych i na łąkach, ale także w parkach, na działkach, w przydomowych ogródkach, a nawet na wysypiskach śmieci. Bywa mylona z dużo mniejszą (do 7 cm średnicy) czasznicą białą, która jest także jadalna, nie jest to zatem niebezpieczna pomyłka. Uważana jest za jeden ze smaczniejszych grzybów jadalnych, o nieco pieczarkowym, ale bardziej intensywnym smaku. W kuchni można ją podawać na surowo, do sałatek lub jako carpaccio; dodawać do zup; marynować; smażyć na patelni samą lub w jajku, cieście naleśnikowym czy panierce. Niektórzy używają dużych plastrów purchawicy jako… spodu do pizzy zamiast ciasta – układają na niej pomidory, szynkę i ser, po czym zapiekają w piekarniku. Już jeden większy owocnik zaspokoi apetyt nawet całej rodziny na pyszne danie.

Informacje dodatkowe

Do 2014 roku czasznica olbrzymia była w Polsce grzybem chronionym, jednak obecnie można ją zbierać – a warto, bo ma wiele zalet smakowych i zdrowotnych. Można ją także hodować, zakopując w wybranym miejscu fragmenty dojrzałego owocnika, podlewając obficie i czekając, aż zaowocuje w kolejnym roku. Purchawica olbrzymia lubi żyzne gleby o dużej zawartości azotu oraz kwaśne.

Wpływ na zdrowie

Czasznica olbrzymia jest niskokaloryczna, ponieważ w ok. 90 proc. składa się z wody, jednocześnie stanowiąc źródło łatwo przyswajalnego białka. Zawiera znaczącą ilość błonnika pod postacią beta-glukanów – polisacharydów, dzięki czemu obniża poziom tzw. "złego" cholesterolu LDL. Jest także bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwas linolowy. Wykazuje on działanie przeciwmiażdżycowe i redukuje powstawanie tkanki tłuszczowej, dlatego grzyb ten pasuje świetnie do diety osób odchudzających się (wówczas jednak lepiej spożywać go bez panierki). Wpływa również korzystnie na metabolizm glukozy i insuliny. Purchawica wzbogaca także nasza dietę w witaminę B, która redukuje napięcia nerwowe i poprawia nastrój, chroniąc przed depresją lub łagodząc jej przebieg. Poza tym znajdziemy w niej pewne ilości potasu, fosforu oraz jodu i selenu. Jednym z najbardziej cennych składników czasznicy jest kalwacyna – naturalny antybiotyk, który wykazuje działanie bakteriobójcze, a badania na gryzoniach wskazują, że może też pomagać zwalczać niektóre rodzaje nowotworów – białaczek, mięsaków czy raka piersi. Jak w przypadku wszystkich grzybów, czasznicy nie powinny spożywać dzieci poniżej 12 roku życia; kobiety w ciąży i w okresie laktacji; osoby starsze; osoby dotknięte chorobami przewodu pokarmowego, nerek i wątroby.