Emodyna

Emodyna to pochodna hydroksyantracenu, substancji chemicznej występującej naturalnie w niektórych roślinach. Poza emodyną, do pochodnych hydroksyantracenu należą też aloeemodyny i dentron. Antrachinony (czyli m.in. emodyna i aloeemodyna) mają działanie przeczyszczające i stąd znalazły zastosowanie w preparatach mających pobudzać pasaż jelitowy przy problemach z trawieniem i zaparciach. Od 8 kwietnia 2021 roku substancje te są zakazane w produkcji żywności i suplementów diety ze względu na ich działanie genotoksyczne i rakotwórcze. Zakaz obejmuje nie tylko same te substancje, ale także produkty wytwarzane z użyciem kory johimby lekarskiej, ziela przęśli oraz aloesu z gatunków zawierających pochodne hydroksyantracenu. Z kolei dla kilku innych roślin, jak korzenie i kłącza rzewienia dłoniastego (Rheum palmatum L.), liście i owoce senesu (Cassia senna L.), kora kruszyny pospolitej (Rhamnus frangula L.) oraz kora szakłaku amerykańskiego uznano, że mogą one mieć szkodliwy wpływ na zdrowie, choć nie ma pewności naukowej co do tego, czy preparaty te zawierają te zakazane substancje. W efekcie znalazły się one na liście produktów poddanych kontroli, a ostateczna decyzja ma zostać podjęta po dalszych badaniach, w ciągu 4 lat. Emodyna występuje także w rabarbarze (głównie w korzeniu), jednak okazjonalne spożywanie liści i łodyg rabarbaru według obecnej wiedzy nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.

Informacje dodatkowe

Decyzje Komisji Europejskiej nie dotyczą popularnych leków przeczyszczających zawierających te kontrowersyjne związki, a jedynie żywność i suplementy. Tym niemniej warto zwrócić uwagę, czy w przyjmowanych lekach bez recepty, jak przykładowo baldaloin, nie znajdują się pochodne hydroksyantracenu.

Wpływ na zdrowie

Z jednej strony pochodne hydroksyantracenu faktycznie poprawiają funkcjonowanie jelit, jednakże ich stosowanie stosowanie może powodować ryzyko zaburzenia równowagi elektrolitowej, osłabienie pracy jelit, a także uzależnienie. Ponadto konsekwencją ich przyjmowania może być przedłużanie się krwawienia miesiączkowego u kobiet oraz utrudnianie wchłanianie substancji odżywczych, w tym wapnia. Jednak po przeprowadzonych badaniach okazało się, że skutki zażywania takich preparatów mogą być znacznie poważniejsze. Pochodne hydroksyantracenu, w tym emodyna, ujawniły właściwości genotoksyczne in vitro, a aloeemodyna - działanie genotoksyczne in vivo. Ekstrakt z liści aloesu (za gatunków zawierających te substancje) i dantron mają działanie rakotwórcze. Ponieważ nie można ustalić normy dziennego spożycia tych pochodnych hydroksyantracenu, która nie stanowi zagrożenia dla zdrowia ludzi, a negatywne skutki ich działania na zdrowie mogą być bardzo poważne, wydano całkowity zakaz ich stosowania.