Fenol

Związek organiczny zawierający w swojej strukturze pierścień aromatyczny. Fenole występują w postaci bezbarwnych lub białych kryształków o charakterystycznym, aromatycznym i gryzącym zapachu. Są używane jako środki dezynfekujące (np. w przemyśle naftowym, skórzanym, papierniczym, zabawkarskim) oraz prekursory dużej ilości związków zapachowych. Fenole stosuje się szeroko w produkcji żywicy fenolowej i bisfenolu A, który wykorzystywany jest do produkcji tworzyw sztucznych. Związki te znajdują również zastosowanie w produkcji barwników, leków, pestycydów, nawozów, środków konserwujących do drewna, koksu, materiałów wybuchowych, środków do usuwania farb i substancji powierzchniowo czynnych. Pierwotnie głównym źródłem fenolu była smoła węglowa ekstrahowana roztworem wodorotlenku sodu. Obecnie fenole pozyskiwane są na drodze hydrolizy chlorobenzenu lub utleniania kumenu (w przypadku utleniania kumenu powstaje dodatkowo produkt uboczny – aceton, który znajduje szerokie zastosowanie przemysłowe). Ze względu na swoje toksyczne działanie w wyższych dawkach fenole stosowane są w bardzo niewielkich ilościach. W śladowych, bezpiecznych dla zdrowia ilościach występują one naturalnie w bardzo wielu surowcach roślinnych. Można je znaleźć m.in. w morelach, wiśniach, żurawinie, winogronach, ananasach, szparagach, cebuli, ziemniakach, pomidorach, rozmarynie, imbirze lukrecji, gryce, nasionach sezamu, kakao, kawie, herbacie. Obecne są też w mięsie, rybach, krewetkach, małżach, truflach czy mleku.

Wpływ na zdrowie

Fenol w dużym stężeniu jest silnie żrący i toksyczny, Wpływa głównie na układ nerwowy. Jego doustna dawka śmiertelna dla osób dorosłych wynosi 1 g. Może działać drażniąco oraz powodować drętwienie i martwicę skóry. Zbyt duże spożycie lub zbyt intensywne wdychanie fenolu może powodować nudności, wymioty, wstrząs i śpiączkę.