Naleśnik

Smażone danie mączno-jajeczne z dodatkiem mleka, składające się ze zwiniętego płaskiego placka i zazwyczaj nadzienia, podawane zwykle na ciepło. Podstawowe ciasto wykonuje się z mąki pszennej, mleka, wody, jajek, cukru i soli. Nazwa naleśnika wiąże się z wyrazami „nalewać” oraz „maślanka”. To dlatego, że zanim zastosowano do naleśników słodkie mleko, korzystano z maślanki. Naleśniki w różnorodnej postaci można spotkać na całym świecie. Prawdopodobnie smażono je już w czasach starożytnych. Włosi uważają, że wynaleziono je we Florencji, skąd do Francji przywiozła je Katarzyna Medycejska, gdy poślubiła francuskiego króla. Nadzienie naleśnika można przyrządzić na słodko (z bitą śmietaną, świeżymi owocami, dżemem, powidłami, czekoladą) lub słono (z warzywami, farszem mięsnym, grzybami, żółtym serem). Wartość odżywcza zależna jest od składników wykorzystanych do przygotowania ciasta. Odmianami naleśników są m.in. bliny, crêpes, naleśniki amerykańskie (pancakes).

Informacje dodatkowe

Osoby z celiakią (alergią na gluten) mogą przygotować naleśniki z mąki niezawierającej glutenu, np. jaglanej, ryżowej, gryczanej. Im więcej mąki w cieście naleśnikowym, tym grubsze będą placki. Dzień naleśnika (z ang. Pancake Tuesday lub Pancake Day) jest dniem poprzedzającym Środę Popielcową – w Polsce to Ostatki.

Wpływ na zdrowie

Naleśniki są źródłem łatwo przyswajalnego białka oraz wapnia, a także węglowodanów. Zawarte w mące węglowodany to podstawowy makroskładnik będący źródłem energii. Warto używać mąki pełnoziarnistej – jest ona bogata w witaminy z grupy B (odpowiadające za funkcjonowanie układu nerwowego), a także cynk, magnez, potas, fosfor. Jajka są źródłem wartościowego białka (zawierającego wszystkie niezbędne aminokwasy), a także lecytyny – związku (fosfolipidu) o właściwościach przeciwmiażdżycowych. Zawierają też barwniki – ksantofile i luteinę – które zapobiegają miażdżycy oraz działają jak filtr, który ochrania części układu wzrokowego (soczewkę, plamkę żółtą) przed promieniowaniem słonecznym. Jaja dostarczają też witaminy A, D oraz E, które przeciwdziałają wolnym rodnikom przyspieszającym procesy starzenia się komórek organizmu. Kolejną ważną substancją zawartą w jajach jest cholina o bardzo szerokich właściwościach prozdrowotnych oraz foswityna i immunoglobuliny (te ostatnie mają szczególnie korzystny wpływ na układ odpornościowy). W jajku znajdują się prozdrowotne tłuszcze redukujące ryzyko chorób sercowo-naczyniowych (arachidonowy i dokozaheksaenowy), które mają duże znaczenie dla prawidłowego wzrostu niemowląt i budowy ich centralnego układu nerwowego. Obecny w białku jaja lizozym ma właściwości antybakteryjne i przeciwwirusowe. Kolejny składnik ciasta naleśnikowego – mleko – to doskonale źródło pełnowartościowego białka, witaminy D i wapnia. Nabiał zapobiega osteoporozie i wspomaga pracę układu odpornościowego. Należy jednak uważać na ilość tłuszczu, na którym smażymy naleśniki. Placki warto odsączać z nadmiaru tłuszczu zaraz po usmażeniu (np. na papierze kuchennym), by ograniczyć liczbę spożywanych kalorii.