Zespół Jelita Drażliwego zwany jest także nadpobudliwością jelita grubego lub nerwicą jelit. W języku angielskim występuje pod nazwą Irritable Bowel Syndrome – IBS, stąd często określa się go tym skrótem.
Jest to przewlekła choroba spowodowana nadmierną pobudliwością tego narządu i objawiająca się skurczowymi bólami brzucha, uczuciem ucisku, wzdęciami oraz biegunkami lub zaparciami, a także naprzemiennym występowaniem jednych oraz drugich. Stolec jest często płynny lub w postaci kuleczek (tzw. stolec bobkowaty) i może zawierać śluz. Czasami towarzyszą jej także zaburzenia pracy żołądka czy wątroby. W efekcie powyższych dolegliwości pojawia się osłabienie, zaburzenia koncentracji, senność, a także częste bóle głowy. Chorzy często muszą korzystać ze zwolnień z pracy. Kluczowe dla rozpoznania IBS jest występowanie bólu albo dyskomfortu w brzuchu przez co najmniej trzy dni w miesiącu w ciągu ostatnich trzech miesięcy oraz dodatkowo przynajmniej jeden z trzech objawów: poprawa samopoczucia po oddaniu stolca, zmiana rytmu wypróżnień i zmiana konsystencji stolca. Krew w stolcu nie jest objawem zespołu jelita drażliwego i wskazuje na inne źródło problemów zdrowotnych.
Przyczyny tego schorzenia nie są do końca znane, ale wiąże się je z ze stresem i depresją; problemami z perystaltyką jelit; nadwrażliwością trzewną, a także niewłaściwą dietą i stosowaniem środków przeczyszczających. Choroba może być też konsekwencją infekcji przewodu pokarmowego, o ile wcześniej (nawet kilka tygodni lub miesięcy przed wystąpieniem objawów) miało miejsce zatrucie pokarmowe. Zespół jelita drażliwego może mieć również podłoże genetyczne.
W przypadku utrzymujących się przez dłuższy czas dolegliwości ze strony układu pokarmowego należy udać się do lekarza i wykonać niezbędne badania, w tym badania laboratoryjne krwi, moczu i stolca oraz USG brzucha, a także kolonoskopię. Podobne objawy mogą bowiem towarzyszyć innym schorzeniom, takim jak zakażenie pasożytami, nieswoiste zapalne choroby jelit (n m.in. choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego), SIBO, a nawet nowotwór.
Zespół jelita drażliwego występuje jest bardzo powszechnym problemem (szacuje się, ze dotyczy blisko 15% ludzi na świecie), który dotyka przede wszystkim kobiet (dwukrotnie częściej niż mężczyzn). Choroba dotyka najczęściej osoby przed 50 rokiem życia, również dzieci. Niełatwo z nim walczyć, ponieważ pojawia się zjawisko błędnego koła – złe samopoczucie powoduje napięcia i stres, a te z kolei zakłócają motorykę jelitową.
Całkowite wyleczenie zespołu jelita drażliwego jest bardzo trudne. Większość chorych uczy się radzić sobie z tym schorzeniem przez całe życie. Na szczęście pod właściwa kontrolą choroba nie postępuje i nie niszczy organizmu ani nie daje istotnych powikłań. Leczenie polega na stosowaniu środków farmakologicznych oraz zmianie stylu życia. Terapię warto wesprzeć konsultacjami z psychoterapeutą lub psychiatrą. Bardzo duży wpływ na łagodzenie objawów nadpobudliwości jelita grubego ma właściwa dieta.
Dieta przy IBS
LOW FODMAP
W leczeniu zespołu jelita drażliwego stosuje się dietę LOW FODMAP, w której ogranicza się obecność łatwo fermentujących krótkołańcuchowych węglowodanów (fermentujących oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli – stąd skrót FODMAP). Jest to ta sama dieta, którą stosuje się także przy SIBO czyli zespole rozrostu bakteryjnego. Więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj.
Dieta bogata w błonnik rozpuszczalny
W przypadku tego schorzenia stosuje się także dietę bogatą w błonnik rozpuszczalny, zwłaszcza w przypadku występowania zaparć. Błonnik ten słabo fermentuje w jelitach, w odróżnieniu od błonnika nierozpuszczalnego. Ten pierwszy znajdziemy w produktach takich, jak babka płesznik, lancetowata, jajowata, otrębach owsianych, siemieniu lnianym. Z kolei błonnik nierozpuszczalny w jelitach zawierają m.in. otręby pszenne, gruboziarniste kasze, orzechy, nasiona. Spożywaniu większych ilości błonnika powinno towarzyszyć zwiększenie ilości wypijanych w ciągu dnia płynów. Aby odczuć efekt takiej kuracji, powinna ona trwać kilka tygodni.
Probiotyki
Niestety nie ma jasności, czy stosowanie probiotyków jest korzystne w przypadku zespołu jelita drażliwego. Niektóre z nich prawdopodobnie mogą pozytywnie wpływać na łagodzenie objawów, np. szczepy Bifidobacterium bifidum MIMBb75, Bufudobacterium infantis, Saccharomyces boulardii. Z drugiej strony ostatnie badania (ACG Clinical Guideline 2020) nie zalecają stosowania probiotyków przy tym schorzeniu.
Inne zalecenia dietetyczne
Warto rozważyć eliminacje z diety używek (np. alkoholu, kawy).
Pozytywne działanie wykazują także zioła i produkty naturalne takie jak kora wiązu czerwonego, drożdże browarnicze, ziele karczocha, piołun, tatarak, tymianek. Działanie łagodzące objawy IBS przypisuje się olejkowi z mięty pieprzowej, dzięki relaksacji mięśni gładkich i działaniu ogólnie przeciwzapalnym.
Bardzo ważna w procesie dobierania właściwej diety jest samoobserwacja i rozpoznawanie produktów, po spożyciu których występuje złagodzenie lub zaostrzenie symptomów choroby. Wiele osób prowadzi wręcz dzienniczki, w których zapisuje swoje spostrzeżenia, aby eliminować niekorzystnie działające składniki diety dobierać te, które działają pozytywnie. Trzeba jednak pamiętać, że efekty mogą się pojawić dopiero po dłuższym, kilkutygodniowym stosowaniu danej diety.
Więcej informacji znajdziesz w opisie diety przy zespole jelita drażliwego w aplikacji Wiesz Co Jesz.
