Rynek spożywczy nie ułatwia konsumentom codziennych wyborów żywieniowych. Chcąc dbać o wygląd i szatę graficzną produktów spożywczych, producenci skracają i kodują co raz więcej informacji na etykietach. Poza skrótami, które mogą pojawić się w składzie produktu spożywczego (np. lista składników „E”), dodatkowe informacje można znaleźć również w… kodzie kreskowym. Zobacz, jak odczytać kod kreskowy na żywności.

Historia kodu kreskowego

Kod kreskowy to po prostu graficzna forma informacji, zawierająca kombinację ciemnych i jasnych elementów. Jego wymiary, zbiór kodowanych znaków, algorytm obliczania i inne szczegóły są ustalone według reguł opisujących budowę kodu. Kody kreskowe są przeznaczone do użycia z czytnikami elektronicznymi, a ich użycie ma na celu umożliwienie automatycznego odczytywania informacji.

Pierwszy raz o kodach kreskowych świat usłyszał w 1932, gdy na Harvardzie jeden ze studentów napisał pracę magisterską o automatycznych punktach kasowych w supermarketach. W kolejnych latach trwały prace nad tym innowacyjnym projektem, które ostatecznie zakończyły się w 1952 roku przyznaniem patentu przez amerykański urząd patentowy. Niecałe 20 lat później zaczęły powstawać pierwsze uniwersalne systemy kodowania kreskowego. W Polsce system Europejskich Kodów Towarowych (EAN) został przyjęty w 1990 roku.

Działanie kodu kreskowego

Każdy czytnik przeznaczony do kodów kreskowych wyposażony jest w cienką wiązkę światła (laser). To światło odbijane jest przez jasne elementy kodu, a pochłaniane przez ciemne. Efekt odbijania lub pochłaniania światła odczytuje fotodioda, a odczytane informacje tłumaczone są przez dekoder czytnika na cyfry, litery lub inne znaki i przesyłane do komputera. Można zakodować w nich informacje identyfikujące jednostki handlowe, jednostki logistyczne, zasoby trwałe przedsiębiorstwa, lokalizację i inne.

Jak odczytać kod kreskowy

Symbol kodu kreskowego zawiera nie tylko kombinację jasnych i ciemnych linii, ale także grupę cyfr znajdującą się w dolnej części grafiki. Tych cyfr, w zależności od wersji, może być trzynaście (EAN-13, wersja pełna), lub osiem (EAN-8, wersja skrócona).

Pierwsze trzy cyfry kodu kreskowego nazywane są prefiksem i oznaczają kraj producenta. Według aktualnych globalnych standardów, każdy kraj ma przypisaną własną liczbę (dwu- lub trzycyfrową). Numer przypisany dla Polski to 590, więc kod wyrobów wprowadzanych na rynek przez podmiot zarejestrowany w Polsce będzie zawsze zaczynał się od tej liczby. UWAGA: pierwsze cyfry oznaczają kraj, w którym produkt został zarejestrowany, co nie musi być równoznaczne z krajem pochodzenia tego produktu. Przykładowo, jeżeli zagraniczny producent założy w Polsce filię czy spółkę-córkę, może wprowadzać wytworzone za granicą produkty z prefiksem 590. Jak zatem upewnić, się, że produkt faktycznie pochodzi z polskiego rynku? Warto szukać dodatkowej informacji „made in Poland” lub „wyprodukowano w Polsce”. Z kolei spółki zależne firm zagranicznych często mają w nazwie dopisek „Polska”, co może świadczyć, że jest to lokalna firma zagranicznego właściciela.

Przykładowe prefiksy przypisane dla innych krajów to:

  • Australia – 93
  • Austria – 90-91
  • Belgia i Luksemburg – 54
  • Brazylia – 789
  • Chiny – 690
  • Czechy i Słowacja – 859
  • Dania – 57
  • Francja – 30-37
  • Grecja – 520
  • Hiszpania – 84
  • Holandia – 87
  • Hongkong – 489
  • Japonia – 45-49
  • Niemcy 400-440
  • Norwegia – 70
  • Polska – 590
  • Rosja – 460-469
  • Szwajcaria – 76
  • Szwecja – 73
  • Tajlandia – 885
  • Tajwan – 471
  • Turcja – 869
  • USA i Kanada – 00-09
  • Węgry – 599
  • Wielka Brytania – 50
  • Włochy – 80-83

Kolejne 4 cyfry kody kreskowego to numer dystrybutora lub producenta. Następne 5 cyfr przypisane jest do konkretnego asortymentu. Skrócony kod kreskowy (EAN-8) nie zawiera numeru producenta lub dystrybutora. W zarówno w pełnym jak i skróconym kodzie kreskowym, ostatnia cyfra to tak zwana „cyfra kontrolna”. Umożliwia ona poprawne odczytanie symbolu za pomocą skanerów połączonych z kasą.

Teoria a praktyka

W praktyce zatem informacje zawarte w kodzie kreskowym nie mówią nam wiele o prawdziwym pochodzeniu danego produktu. Dwu- lub trzycyfrowy prefiks informuje konsumentów jedynie o kraju rejestracji produktu, a nie o państwie, w którym towar został wyprodukowany.

Cena produktu również nie jest uzależniona od kodu kreskowego. Oczywiście, na jego podstawie ceny naliczane są na rachunek w sklepach. Jednak cena towaru nie jest zakodowana w kombinacji biało-czarnych kresek, a w komputerze i systemie sklepu, który to po odczytaniu kodu kreskowego wyświetla cenę na ekranie kasy fiskalnej. Dlatego ten sam produkt o takim samym kodzie kreskowym może mieć zupełnie inną cenę w dwóch różnych sklepach, a w tym samym sklepie może się ona dowolnie często zmieniać.

Jeśli cena z odczytu kodu kreskowego nie zgadza się z ceną umieszczoną na półce lub metce towaru, prawdopodobnie któraś z nich nie została zaktualizowana do tej prawidłowej. W takim wypadku według prawa obowiązuje nas cena umieszczona przy towarze. Warto jednak zwrócić uwagę, czy na pewno cena umieszczona przy produkcie w sklepie dotyczy konkretnie tego towaru, lub czy np. nie upłynęła data, w której obowiązywała promocyjna cena.

Ideą przyświecającą powstaniu kodów kreskowych było ułatwienie handlu. Podczas gdy od kilkudziesięciu lat doskonale sprawdzają się one w handlu i logistyce, dla indywidualnego konsumenta niosą dosyć niską wartość, a wiedza o tym jak odczytać kod kreskowy nie jest niezbędna do zrobienia wartościowych i przemyślanych zakupów. Można powiedzieć, że największym atutem kodów kreskowych dla przeciętnego kupującego jest zwiększenie szybkości dokonywanych zakupów.

Więcej przeczytyasz w aplikacji Wiesz Co Jesz – pobierz na telefon.

dodatki E, etykiety, zdrowie, żywność