Polifenole to związki produkowane w procesach metabolicznych zachodzących w roślinach. Mają zróżnicowaną budowę chemiczną, a przez rośliny wykorzystywane są m.in. do obrony przed bakteriami i grzybami chorobotwórczymi. Polifenole nie są produkowane w organizmie ludzkim, dlatego jedynym ich źródłem dla człowieka jest pożywienie. Występują m.in. w zbożach, nasionach i pestkach, orzechach, warzywach, kawie, herbacie, kakao, owocach (cytrusy i winogrona) oraz grzybach. Polifenole chronią organizm przed działaniem wolnych rodników ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne. Poza działaniem przeciwutleniającym, polifenole mają także działanie przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i uszczelniające naczynia krwionośne. Nie bez powodu dietetycy zachęcają do spożywania pięciu porcji warzyw i owoców dziennie – są one źródłem witamin, składników mineralnych oraz bogatym źródłem polifenoli.
Polifenole, oprócz występowania w swojej naturalnej formie, wykorzystywane są również w przemyśle spożywczym. W postaci dodatków do żywności wykazują działanie przeciwutleniające (wydłużające przydatność do spożycia) w produktach spożywczych, używane są także jako stabilizatory i wzmacniacze koloru. W żywności odpowiadają także za smak – cierpki smak jabłek to zasługa m.in. katechin, a za goryczkę grejpfruta odpowiadają florydzyna i naringenina. Polifenole są grupą związków wrażliwą na wiele czynników. Przykładowo, ilość polifenoli w herbacie zmienia się w zależności od: sezonu, klimatu, zbioru, dojrzałości liści i stosowanych praktyk produkcyjnych. Podobnie dzieje się w przypadku polifenoli zawartych w czerwonym winie.
Wśród polifenoli wyróżniamy takie związki, jak:
- Kwasy fenolowe (zawarte w malinach, poziomkach, czarnych porzeczkach i herbacie)
- Lignany (zawarte w siemieniu lnianym, kawie i ziarnach zbóż)
- Stilbeny, w których skład wchodzi m.in. resweratrol zawarty w ciemnych winogronach i czerwonym winie
- Flawonoidy, które są dużą grupą związków polifenolowych zawierających w sobie katechiny, flawony, izoflawony, flawanony, flawanole i antocyjany (ich źródłem są liściaste, żółte oraz czerwone warzywa, owoce, zielona herbata, kakao, pietruszka i tymianek, zawarte są także w cebuli, włoskiej kapuście, jabłkach, wiśniach, jagodach, herbacie i czerwonym winie, cytrusach, roślinach strączkowych i produktach sojowych).
Dlaczego polifenole są zdrowe?
W diecie przeciętnego Europejczyka źródłem polifenoli są: czarna herbata, czerwone wino, cebula, jabłko i soki owocowe. Jest to bardzo istotne z punktu zdrowia, ponieważ polifenole to związki o działaniu przeciwutleniającym, dzięki czemu chronią nasz organizm przed chorobami i starzeniem. Działanie przeciwutleniające polifenoli opiera się na hamowaniu aktywności enzymów, które uczestniczą w wytwarzaniu wolnych rodników i jednoczesnym pobudzaniu enzymów przeciwutleniających. Dzięki temu, polifenole nie dopuszczają do powstawania reaktywnych form tlenu i wzmacniają potencjał antyoksydacyjny całego organizmu. Polifenole są także ważnym składnikiem diety w walce z osteoporozą.
Jak polifenole działają na serce?
Zmiany miażdżycowe są przyczyną większości chorób układu krążenia. Badania populacyjne wskazują, że spożywanie polifenoli ma silny związek z obniżeniem ryzyka choroby wieńcowej! Flawonoidy, jedna z grup związków polifenolowych, zmniejszają całkowite stężenie cholesterolu we krwi i hamują powstawanie blaszki miażdżycowej. Odpowiadają m.in. za hamowanie utleniania „złego” cholesterolu frakcji LDL w organizmie, co przyczynia się do wzrostu stężenia „dobrego” cholesterolu frakcji HDL.
Czy polifenole chronią przed nowotworami?
Jedną z głównych przyczyn rozwoju nowotworów w ludzkim organizmie są uszkodzenia DNA spowodowane przez tzw. czynniki mutagenne, czyli działające toksycznie na DNA i zmieniające jego strukturę. Do tej grupy czynników należą m.in. wolne rodniki. Polifenole, jako substancje walczące z wolnymi rodnikami, są określane jako substancje hamujące powstawanie i rozwój nowotworów. Substancje te potrafią nawet ograniczać rozwój już istniejącego guza. Poprzez hamowanie powstawania naczyń krwionośnych, guz zostaje odcięty od krwi i wszystkich składników odżywczych, które zapewniają mu wzrost. Szczególnie wyróżnia się tutaj związki polifenolowe zawarte w imbirze, zielonej herbacie i ciemnych winogronach.
Czy polifenole są zdrowe dla cukrzyków?
Niektóre związki polifenolowe (epikatechiny) wykazują działanie hipoglikemiczne, czyli obniżające stężenie glukozy we krwi. Dzieje się to poprzez zwiększenie produkcji i wydzielania insuliny. Polifenole (np. dzaidzeina) potrafią także spowalniać wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego, co przekłada się na wolniejszy wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu posiłku. Badania pokazują, że polifenole (genisteiny) przyczyniają się do zmniejszenia insulinooporności, szczególnie u kobiet po okresie menopauzy.
Jakie inne produkty zawierają polifenole, dowiesz się w aplikacji Wiesz Co Jesz. Pobierz ją tutaj.
