Rabarbar, roślina o charakterystycznym kwaśno-słodkim smaku, dla wielu z nas jest nieodłącznym składnikiem wiosennych ciast, kompotów, a także dżemów, kojarzącym się z okresem dzieciństwa.
Pochodzenie i uprawa
Rabarbar (Rheum rhabarbarum) to roślina z rodziny rdestowatych, wywodząca się z obszarów Azji, głównie Chin i Tybetu. Obecnie jest uprawiany w wielu krajach o klimacie umiarkowanym, w tym w Europie, Ameryce Północnej i Australii. W Polsce rabarbar jest popularną rośliną uprawną. Co ciekawe, u nas jest on uznawany za warzywo, natomiast w USA za owoc.
Części jadalne i składniki odżywcze
Główną częścią rabarbaru wykorzystywaną w kuchni są jego łodygi (tzw. ogonki liściowe), które charakteryzują się kwaśnym smakiem i soczystą konsystencją. Są one bogate w witaminę K1, kwas askorbinowy, witaminy z grupy B, potas, kwas foliowy oraz błonnik. Rabarbar zawiera również przeciwutleniacze, takie jak kwercetyna i resweratrol, które posiadają właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Z kolei antocjany, beta-karoten i luteina mają korzystny wpływ na zdrowie oczu. Rabarbar jest niskokaloryczny (około 21 kcal w 100 gramach) i zawiera bardzo mało tłuszczu, co czyni go odpowiednim składnikiem dla osób dbających o zdrową dietę.
Rabarbar w kuchni
W kuchni rabarbar znajduje zastosowanie przede wszystkim w wypiekach, takich jak ciasta, placek czy kompoty oraz w przetworach w postaci dżemów, czatnejów i konfitur. Jego kwaśny smak doskonale komponuje się z dodatkami słodkimi, takimi jak miód. Można go również dodawać do sałatek owocowych oraz sosów do mięs.
Wpływ na zdrowie
Rabarbar ma wiele potencjalnych korzyści zdrowotnych. Przede wszystkim, zawarte w nim witaminy i minerały wspierają ogólne funkcjonowanie organizmu oraz wzmacniają odporność. Ponadto, błonnik zawarty w rabarbarze wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego, poprawia florę mikrojelitową i reguluje poziom cukru we krwi.
Badania naukowe sugerują, że substancje roślinne obecne w rabarbarze mogą mieć działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, co może być korzystne w leczeniu infekcji układu moczowego i stanów zapalnych jelit. Działa on także antyartretycznie.
Obecna w nim rapontycyna zwiększa syntezę żeńskiego hormonu płciowego – estrogenu, co może być korzystne dla kobiet w wieku okołomenopauzalnym, a z kolei mężczyźni z niskim poziomem testosteronu powinni go z tych samych powodów unikać.
Należy jednak pamiętać, że szczególnie liście rabarbaru zawierają kwas szczawiowy, który w większych ilościach może być toksyczny i powodować objawy takie jak nudności, wymioty oraz zaburzenia rytmu serca. Kwas szczawiowy jest substancją antyodżywczą w stosunku do wapnia, magnezu i żelaza czyli ogranicza wchłanianie tych mikroelementów. Powinny unikać go osoby cierpiące na kamicę nerkową, dnę moczanową oraz osteoporozę.
Obecność szczawianów redukuje nawet o kilkadziesiąt procent proces obróbki cieplnej – gotowanie, pieczenie czy duszenie. Jedząc tak przygotowane łodygi rabarbaru znacząco ograniczamy szkodliwy wpływ kwasu szczawiowego. Obróbka cieplna rabarbaru sprzyja także powstawaniu rapontygeniny, czyli polifenolu ograniczającego tempo podziału komórek nowotworowych. Dzięki temu może hamować rozwój raka oraz chronić przed przerzutami tej choroby na inne narządy.
Korzenie rabarbaru są bogate w antrachinony takie jak emodyna i aloeemodyna, będące pochodnymi hydroksyantracenu. Substancje te są używane w lekach poprawiających perystaltykę jelit, stosowanych przy zaparciach, a także w odchudzaniu. Jednak badania wykazały, że są również genotoksyczne, a niektóre z nich rakotwórcze i od 2021 roku zostały całkowicie zakazane w produkcji żywności oraz suplementów (w lekach nadal mogą być stosowane). Jednak spożywając wyłącznie ogonki liściowe rabarbaru oraz uwzględniając go w diecie sezonowo i okazjonalnie nie jesteśmy narażeni – zdaniem większości dietetyków – na negatywne skutki obecności antrachinonów.
Rabarbar to zatem nie tylko smaczny dodatek do potraw, ale także cenny składnik diety o licznych korzyściach zdrowotnych. Jego kwaśny smak i bogactwo składników odżywczych sprawiają, że warto uwzględnić go w codziennej diecie, dbając jednocześnie o umiarkowanie w jego spożyciu i przestrzegając ograniczeń wynikających ze stanu zdrowia.
Źródła Informacji:
- „Rhubarb: Health Benefits, Nutrients & Recipes”, portal Healthline
- „Rhubarb: A Versatile Perennial”, portal University of Illinois Extension
